Welke levensfases kent een sociale onderneming?

Er zijn verschillende fases waar een onderneming zich in kan bevinden. Deze fases hangen bijvoorbeeld af van hoe lang het bedrijf bestaat, hoeveel omzet er wordt gedraaid of hoeveel mensen er in dienst  zijn. Bij alle fases past een type financiering.
De financieringsstadia van een traditionele indeling verschillen met de indeling die Voor Goed hanteert. De reden hiervoor is dat de traditionele indeling van het principe uitgaat dat financiering nodig is voor het constante streven naar groei en naar een volgende financieringsronde die typisch groter is. Bij sociale ondernemers merken we dat er minder focus is op ongelimiteerde groei, maar juist meer focus op het vergroten van de impact. Bij deze ondernemingen passen daarom andere financieringsstadia. Het is voor een onderneming belangrijk om kennis te hebben van de ‘reguliere’ indeling, maar ook van de impact ondernemerschap indeling. 

Levensfases sociale ondernemingen

De onderneming start bij de ideefase. De onderneming is op dit moment in de opstartfase en heeft het product of dienst met bijpassend businessmodel nog niet/beperkt uitgewerkt. In een businessmodel staan de verschillende elementen van de onderneming beschreven. Deze elementen zijn vaak: belangrijkste activiteiten, belangrijkste partners, belangrijkste bronnen, opbrengsten, kosten, waardeproposities, klantrelaties, kanalen en klantsegmenten. Echter is de sociale missie voor sociale ondernemers ook een belangrijk onderdeel van hun bedrijfsvoering. Daarom voegen zij vaak nog de volgende elementen toe aan hun business model: (sociaal) maatschappelijk probleem, oplossing/bedoelde sociale impact, externaliteiten (positief en negatief). Het businessmodel is belangrijk voor een onderneming om duidelijkheid te krijgen over de financiële gevolgen van het bedrijfsidee en om te laten zien dat de onderneming duurzaam, financieel gezond is en tegelijkertijd de sociale doelen kan behalen. Het idee moet dan dus nog getoetst worden op de markt. Lees hier meer over hoe je een businessplan schrijft met impact.

De fase waarin de onderneming hierna in belandt is de startfase van de onderneming. Op dit moment is het idee meer uitgewerkt en wordt het getest op de markt. Ook de eerste klanten zullen zich aandienen. Om de verkoopactiviteit professioneel uit te voeren is een verkoopplan nuttig. Met de informatie uit de businesscase zal er een verkoopprognose opgesteld kunnen worden. Hierbij hou je rekening met het soort product/dienst die je gaat verkopen, de markten waarop je verkoopt, de toekomstige klanten, de beoogde prijs van je product, de hoeveelheden die je per maand verwacht te gaan verkopen, de seizoensgebonden schommelingen en de betalingsvoorwaarden. Om al deze informatie te kunnen verzamelen zal het idee dus uitvoerig getest moeten worden op de markt. Wees hierbij ook realistisch. Als je te enthousiast ingezet hebt, is het opvangen van onverwachte kosten of veranderingen lastiger. Dit zou er in het ergste geval voor kunnen zorgen dat het bedrijf al in een vroege fase moet stoppen.

Met de basisinformatie op zak is de onderneming klaar om op te schalen. In deze fase zal de onderneming de eerste klanten hebben. Daarnaast is het business model gevalideerd en is de onderneming klaar om haar product of dienst breder in te zetten. De eerste hobbels zijn nu genomen door de ondernemer. Vanaf nu is het van belang dat er wordt nagedacht hoe- en welke financiering er moet worden aangetrokken om de onderneming echt van de grond te krijgen, door te groeien of de missie te versterken. Om dit duidelijk te krijgen is het belangrijk om voor ogen te krijgen hoeveel geld er nodig is om de onderneming verder te ontwikkelen. Daarnaast zal er een strategie bedacht moeten worden hoe de ondernemer aan dit geld wil komen. Dit kan gedaan worden aan de hand van een investeringsplan en een financieringsplan. In het investeringsplan staan de vaste activa (bedrijfsmiddelen die het bedrijf langer dan een jaar zal gebruiken), vlottende activa (bedrijfsactiva die binnen een jaar worden omgezet in contanten), openings- en opstartkosten (de kosten die je maakt voordat je inkomen uit het bedrijf ontvangt, dit kunnen ook kosten zijn die opkomen als het bedrijf gaat opschalen) en cash/liquide middelen (geld dat direct beschikbaar is). Het financieringsplan maakt een keuze uit de financieringsmogelijkheden zoals beschreven bij vraag twee van deze financieringsgids. 

De laatste, steeds terugkerende fase is groei. De onderneming heeft hierbij een bewezen product markt fit, een businessmodel en passende groeistrategie. De onderneming is klaar om snel op te schalen door middel van het aantrekken van de juiste financiering. In deze fase worden dus alle gemaakte plannen uitgevoerd. Dit betekent niet dat de uitvoering een lineair proces is. Het kan namelijk gebeuren dat de onderneming niet de beoogde financiering weet aan te trekken of dat er zich een andere externaliteit voordoet. Bovendien zal de onderneming constant in ontwikkeling zijn. Hierdoor zal de positie van de onderneming telkens opnieuw geanalyseerd moeten worden om door te groeien of haar positie te versterken. 

Financiële indeling financieringsstadia

De financiële benadering van financieringsstages verschilt van de benadering van Voor Goed/sociale ondernemingen zoals hierboven beschreven. Wel is het belangrijk om ook deze indeling te kennen en te begrijpen, omdat het gros van de financiële wereld in deze termen communiceert. De fases waar de ondernemingen doorheen gaan zijn vergelijkbaar bij de twee indelingen. Het verschil zit vooral in de terminologie en de financiële focus. 

Op het moment dat de ondernemer het bedrijfsidee aan het ontwikkelen is en misschien al een eerste opzet van het bedrijf aan het vormgeven is, wordt er gebruikgemaakt van pre-seed capital. Het geld in deze fase wordt vaak verstrekt door de ondernemers zelf, vrienden, familie of de zogeheten ‘gekken’. Deze mensen nemen veel risico met hun investering, daarom hebben zij vaak een andere motivatie om in de onderneming te investeren zoals een persoonlijke relatie. 

Als de onderneming gestart is, gaat de ondernemer op zoek naar seed capital. Seed, in het Nederlands zaadje, is een metafoor voor het zaadje dat de investeerder met het geld plant in het bedrijf zodat deze kan uitbloeien naar een succesvolle, duurzame onderneming. Het geld van deze investering wordt vaak gebruikt om de markt te ontdekken en het product/dienst te optimaliseren. De investeerders in deze fase bieden naast geld ook vaak hulp bij de ontwikkeling van het bedrijf aan.

Wanneer het bedrijf een bewezen bedrijfsmodel heeft is het toe aan Series A funding. Een bewezen bedrijfsmodel houdt in dat de onderneming een vastgesteld gebruikersbestand heeft, een consistente omzet of een andere succesvolle maatstaf. Om in deze fase financiering aan te trekken is het van belang om een lange-termijnplan te ontwikkelen over hoe de onderneming duurzame winstdoelstellingen kan maken. Op die manier worden grote investeerders getriggerd om geld te investeren in de onderneming. Het geld voor deze investeringen wordt vaak aangeboden door venture capitalists. 

Vanaf de Series B funding wordt de onderneming beschouwd als ontwikkeld. Vanaf nu is het zaak om het bedrijf te schalen en te laten groeien. Vaak gebeurt dit door talent aan te trekken voor het team en het product of de dienst te optimaliseren. De investeerders komen overeen met die uit de serie A funding, alleen gaat het in deze fase om additionele gelden. 

De laatste fase van financiering is de Series C funding. Op dit moment is de onderneming al erg succesvol. De gelden worden vooral aangetrokken voor speciale projecten of specifieke ontwikkelingen.

Belangrijk om te weten is dat een bedrijf niet altijd alle financieringsstages doorloopt. Sommige ondernemingen blijven bijvoorbeeld hangen bij de Series A funding, die om de zoveel jaar zich herhaalt. Deze stages zijn vooral ontwikkeld om richting te geven, maar de ondernemer is verder vrij om zich op het spectrum te bewegen.